Aýagyñ düşsün, kümüş donly Täze ýyl!

Aýagyñ düşsün, kümüş donly Täze ýyl! AÝAGYÑ DÜŞSÜN, KÜMÜŞ DONLY TÄZE ÝYL!

Täze ýyl! Ýurt abadanlygy, il agzybirligi, Watan ösüşleri jemlenen bu sözden täze başlangyçlar gözbaş alýar.
Her Tä­ze ýyl­da pe­der­le­ri­miz ata-ba­ba­la­ry­myz­dan gel­ýän ýörel­ge­ler esa­syn­da, ýag­şy ni­ýet­le­re bes­läp Aýyň, Gü­nüň, ýyl­dyz­la­ryň do­gup-ýa­şy­şyn­dan, jan­ly-jan­daryň hereketinden, te­bi­gy ny­şanlar­dan ugur alyp, ýyl ha­sa­by­ny — Ýyl­dyz­na­ma dü­züp­dir­ler. Gündo­gar­da ýy­lyň hä­si­ýe­tin­den ugur alyp, ola­ryň reň­ki­ni, te­bi­ga­ty­ny, ýyl sa­ny­ny ha­sa­ba alyp, ýy­lyň nä­hi­li gel­je­gi­ni anyk­lap­dyr­lar. Şol nukdaýnazardan se­re­de­ni­miz­de, 2020-nji Sy­çan ýy­ly reň­ki boýun­ça ak, te­bi­ga­ty bo­ýun­ça me­tal (kü­müş), sa­ny bo­ýun­ça dört­lük. Şo­nuň üçin, ak reňk dün­ýä­de äh­li reňk­le­riň gözbaşy, ýag­ty­lyk, pa­rahat­lyk, ýag­şy ni­ýet­li­lik, ha­lal­lyk hasap­lan­ýar. Ga­dy­my­ýet­de ak reň­ki dün­ýä­niň baş­lan­gy­jy ha­saplap­dyr­lar. Hat­da kä­bir mil­let­ler­de aý­ry-aý­ry haýwanlaryň ak reňk­de bol­ma­gy ýag­şy­ly­gyň we ýag­tyly­gyň göz­ba­şy ha­sap­la­nyp­dyr. My­sal üçin, türk­men­ler­de ak at, kümüş­söw at (Gy­rat), ak­ma­ýa, grek­ler­de ak gap­laň, müsürliler­de ak öküz, hin­di­ler­de ak pil ýag­şy­lygyň ny­şa­ny ha­sap­la­nyp­dyr. Me­tal (kü­müş) bol­sa berk­li­giň we kä­mil­li­giň ny­şa­ny ha­sap­lanyp­dyr.
Gün­do­ga­ryň Ýyl­dyz­nama ha­sa­by bo­ýun­ça ýyl­dyz­la­ryň hereke­ti­ne gö­rä ha­sap ýö­ret­sek, Sy­çan ýy­ly 2020-nji ýy­lyň 25-nji ýan­wa­ryn­dan Ýe­re ha­ky­ky tä­si­ri­ni ýe­ti­rip baş­la­ýar. 2020-nji ýy­ly Zu­hal (Sa­turn) ýyl­dy­zy do­lan­dyr­ýar. Omar Haýýa­myň, Ho­ja Ab­dy­ke­rim Terme­zi­niň, He­kim Aly Töbriziniň Now­ruz­na­ma­la­ryn­da Zu­hal ýyldy­zy­nyň dolandyrýan ýy­ly şeý­le hä­si­ýet­len­di­ril­ýär: «Pag­ta, bak­ja, däne­li ekin­ler, mi­we bol bi­ter. Ýü­pek­çi­lik öser, ýurt­lar­da bolçulyk bo­lar. Ha­lal zäh­met çek­ýän, ak­ýü­rek­li adam­lar üçin mü­bä­rek ýyl bo­lar. Ýurt­lar bo­ýun­ça ça­ga köp dog­lar. Ol çaga­la­ryň eden işi aras­sa we göw­ne­jaý bo­lar. Olar, köp­lenç, sun­gat we dö­re­di­ji­lik bi­len meş­gul­la­nar­lar».
Gün­do­gar Ýyl­dyz­na­ma­la­ry­na gö­rä ak, kü­müş reňk­li Tä­ze ýyl, ýag­ny Mü­çe­na­ma­nyň ba­şyn­da otu­ran Sy­çan ýy­ly her bir ýur­da, her bir ada­ma öz tä­si­ri­ni ýe­tirer. Pa­ra­hat­ly­gy söý­ýän halk­laryň ara­syn­da yk­dy­sa­dy, me­de­ni, ylym-bi­lim bo­ýun­ça gat­na­şyk­lar gül­läp öser. Şeý­le­lik­de, 2020-nji ýyl­da kü­müş me­ta­lyň hem­me­le­re şow­lu­lyk ge­tir­jek­di­gi­ne hem-de dartgyn­ly­lyk do­wam ed­ýän kä­bir ýurt­lar­da pa­ra­hat­çy­ly­gyň or­naşjak­dy­gy­na bil bag­lap bo­lar. Sy­çan ýy­lyn­da işi­ni aras­sa ýö­red­ýän te­le­ke­çi­le­riň tä­ze baş­lan­gyç­la­ry şow alyp, uly üstün­lik­le­ri ga­za­nyp bi­ler­ler. Ýö­ne bu ýyl­da aňyr­sy­na göz ýe­ti­ril­me­dik işe tö­wek­gel­lik edil­me­se ýag­şy. Öňün­de aý­dyň mak­sat go­ýup, eden işi­niň ýur­da, hal­ka peý­da­sy­nyň degjekdi­gi­ne yna­nyp, ha­lal he­re­ket eden adamlar rys­gal-bere­ke­diň çeş­me­si­ne eýe bo­lar­lar. Te­bi­ga­tyň adam­lar bi­len saz­laşyk­da bol­jak­dy­gy­ny hü­när­men­ler nyg­ta­ýar­lar. Ýö­ne ýylyň baş­lan­gyjy aýaz­ly gel­se, ýy­lyň ahy­ry­nyň hem şeý­le bol­ja­gy­ny ýa-da ýyl ba­şy ma­ýyl gel­se, ýy­lyň so­ňu­nyň hem şeý­le ta­mam­lan­jak­dy­gy­ny aýdýar­lar. Ony bol­sa ata-babalary­myz te­bi­ga­tyň ala­mat­la­ry­ny syn­la­mak esa­syn­da şeý­le kesgit­läp­dir­ler: eger Tä­ze ýyl­da Aý de­mir­ga­zyk­dan dog­sa il­ki so­wuk, gü­nor­ta­dan dog­sa ma­ýyl bo­lar. Tä­ze ýyl çal­şan­da akar suw­lar, de­ňiz bu­la­nyk reň­ke gir­se, ýy­lyň ygal­ly boljagyny, du­ry reňk­de bol­sa ýy­lyň gu­rak gel­je­gi­ni hem aýdyp­dyr­lar.
Tä­ze ýyl­da ygal ýag­sa ýa-da as­man bu­lut­ly bol­sa ýy­lyň ygally ge­lip, ha­sy­lyň bol bit­je­gi hem aý­dy­lyp­dyr. Tä­ze ýyl­da ir­den agaç­la­ryň çy­byk­la­ry, bug­daý maý­sa­la­ry dam­ja­la­ra besle­nip, günor­ta­na çen­li bu­gar­ma­sa, mi­we­li agaç­la­ryň, däne­li ekin­le­riň bol ha­syl ge­tir­je­gi be­ýan edi­lip­dir. Ýyl çalşan­da ho­raz­lar bir aýa­gy­nyň üs­tün­de dur­sa, ho­wa­nyň sowuk bol­ja­gy hem nyg­ta­lyp­dyr. Hal­ka­ra de­re­je­sin­de «Tä­ze ýy­ly nä­hi­li gar­şy­la­saň, tu­tuş ýyl hem şo­lar ýa­ly geç­ýär» diýen ynanç bar. Kal­by ýag­şy ni­ýet­li hal­ky­myz her ýyl hem Täze ýyl sa­ça­gy­ny dat­ly näz-nyg­mat­lar, mil­li ta­gam­lar bi­len be­ze­ýär. Hü­när­men­le­riň aýt­ma­gy­na gö­rä, gel­jek ýy­ly­my­zyň ny­şa­ny bo­lan sy­ça­nyň dä­nä­ni go­wy gör­ýän­di­gi üçin bugdaý, ar­pa, sü­le ýar­ma­lary, pa­law, mä­şe­we, noý­ba­ly, ot­ly işdäa­çar­lar bi­len bir ha­tar­da, gök önüm­ler­dir mi­we­le­riň, milli tagam­la­ry­my­zyň is­len­dik gör­nü­şi­ni sa­ça­ga goý­saň, Tä­ze ýy­lyň ho­şuna ge­ler. Ýö­ne sy­ça­nyň ra­hat­ly­gy oňat gör­ýän­di­gi üçin, se­ri sä­medi­ji iç­gi­ler­den daş­da dur­ma­ly. Tä­ze ýy­lyň ak we kü­müş reň­ke bes­le­nen­di­gi­ni hem aý­dyp­dyk. Şo­nuň üçin,Tä­ze ýyl­da ak, go­ňur, sa­ry, gu­ba reňk­li ly­bas­lar ge­ýilse ýa-da beý­le­ki reňk­li ly­bas­lar geý­len­de ola­ra kü­müş we kümüş reňk­li şaý­lar dakyl­sa, göw­ne­makul bo­lar.
Goý, Siziñ ähliñiziñ ja­nyñyz sag, öm­riñiz uzak bo­lup, tä­ze ýyl­da tut­jak tu­tum­la­ryñyz has-da üs­tün­lik­le­re bes­len­sin!

Oguljemal ÇARYÝEWA,
Türkmenistanyň at gazanan medeniýet işgäri. Edebi makalalar