BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynda kabul edilen Birleşen Milletler Guramasynyň «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy» atly Kararnamasy

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynda kabul edilen Birleşen Milletler Guramasynyň «Türkmenistanyň…

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynda kabul edilen Birleşen Milletler Guramasynyň «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy» atly Kararnamasy 2025-03-27 2 Facebook Twitter Pinterest WhatsApp

Baş As­samb­le­ýa,
Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy ha­kyn­da 1995-nji ýy­lyň 12-nji de­kab­ryn­da­ky 50/80 A bel­gi­li hem-de 2015-nji ýy­lyň 3-nji iýu­nyn­da­ky 69/285 bel­gi­li Ka­rar­na­ma­la­ry­na sal­gy­la­nyp,
şeý­le hem Hal­ka­ra Bi­ta­rap­lyk gü­nü­ni yg­lan et­mek ha­kyn­da 2017-nji ýy­lyň 2-nji few­ra­lyn­da­ky 71/275 hem-de hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy, howp­suz­ly­gy we dur­nuk­ly ösü­şi gol­da­mak­da we pug­ta­lan­dyr­mak­da bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­nyň or­ny we äh­mi­ýe­ti ha­kyn­da 2020-nji ýy­lyň 7-nji de­kab­ryn­da­ky 75/28 Ka­rar­na­ma­la­ry­na sal­gy­la­nyp,
her bir döw­le­tiň öz da­şa­ry sy­ýa­sa­ty­ny hal­ka­ra hu­ku­gyň ka­da­la­ry­na we ýö­rel­ge­le­ri­ne, şol san­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Ter­tip­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da ga­raş­syz kes­git­le­mä­ge özyg­ty­ýar­ly hu­ku­gy­ny tas­syk­lap,
kä­bir döw­let­le­riň mil­li bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­nyň de­giş­li se­bit­ler­de we äh­lu­mu­my de­re­je­de hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy, howp­suz­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­ga ýar­dam be­rip hem-de dün­ýä ýurt­la­ry­nyň ara­syn­da pa­ra­hat­çy­lyk­ly, dost­luk­ly, öza­ra bäh­bit­li gat­na­şyk­la­ry ös­dür­mek­de mö­hüm orun eýe­läp bil­jek­di­gi­ni aý­ra­tyn bel­läp,
şeý­le mil­li bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­nyň öňü­ni alyş dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň ula­nyl­ma­gy­ny gol­da­ma­ga, şol san­da gap­ma-gar­şy­lyk­la­ryň öňü­ni al­mak, yla­laş­dy­ry­jy­lyk, hoş­ni­ýet­li hyz­mat­la­ry ama­la aşyr­mak, gep­le­şik­le­ri ge­çir­mek, bu işe ýö­ri­te we­kil­le­ri çek­mek, res­mi däl ge­ňeş­me­le­ri ge­çir­mek, pa­ra­hat­çy­lyk dö­re­di­ji­lik we ösüş ba­bat­da mak­sa­da gö­nük­di­ri­len iş­le­ri alyp bar­mak gör­nü­şin­de öňü­ni alyş dip­lo­ma­ti­ýa­sy­ny gol­da­ma­ga gö­nük­di­ri­len­di­gi­ni be­ýan edip,
Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk hu­kuk de­re­je­si­niň se­bit­de pa­ra­hat­çy­ly­gy we howp­suz­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ber­ýän­di­gi­ni, se­bi­tiň ýurt­la­ry, dün­ýä­niň beý­le­ki döw­let­le­ri bi­len pa­ra­hat­çy­lyk­ly, dost­luk­ly, öza­ra bäh­bit­li gat­na­şyk­la­ry ös­dür­mek­de Türk­me­nis­ta­nyň eýe­le­ýän iş­jeň we oňyn or­nu­ny yk­rar edip,
Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ýol­baş­çy­ly­gyn­da 1995-nji we 1996-njy ýyl­lar­da Aş­ga­bat­da yzy­gi­der­li tä­ji­ga­ra gep­le­şik­le­ri ka­bul ed­ýän ta­rap hök­mün­de baş­lan­gyç­ly çy­kyş edip, tä­ji­ga­ra gep­le­şik­le­re go­şan go­şan­dy­ny, şeý­le-de 1997-nji ýyl­da Ow­ga­nys­tan bo­ýun­ça hal­ka­ra fo­ru­my we ow­ga­na­ra gep­le­şik­le­ri ka­bul ed­ýän ta­rap hök­mün­de çy­kyş edip hem-de ow­ga­nys­tan­ly­la­ryň yla­la­şyk me­se­le­le­ri bo­ýun­ça inkl­ýu­ziw dia­log üçin Türk­me­nis­ta­nyň çä­gi­ni ulan­ma­gy tek­lip et­me­gi­ni do­wam et­di­rip, Ow­ga­nys­tan­da­ky gap­ma-gar­şy­lyk­la­ry ka­da­laş­dyr­ma­ga goş­ýan go­şan­dy­ny aý­ra­tyn bel­läp,
Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň Mer­ke­zi Azi­ýa­da we Ha­zar deň­zi se­bi­tin­de dur­muş, yk­dy­sa­dy, me­de­ni, eko­lo­gi­ýa hyz­mat­daş­ly­gy­ny mun­dan beý­läk-de pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len baş­lan­gyç­la­ry­ny gol­dap,
he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­na pug­ta eýer­mek hem-de her ýyl pa­ra­hat­çy­ly­gy we dur­nuk­ly ösü­şi ga­zan­ma­gyň se­riş­de­si hök­mün­de Bi­ta­rap­ly­gyň ýö­rel­ge­le­ri­ni, gym­mat­lyk­la­ry­ny iler­let­mä­ge ba­gyş­la­nan hal­ka­ra mas­la­hat­la­ry ge­çir­mek ar­ka­ly hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy we howp­suz­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­ga goş­ýan gym­mat­ly go­şan­dy üçin Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti­ne ho­şal­ly­gy­ny be­ýan edip,
«Bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty we hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy, howp­suz­ly­gy hem-de dur­nuk­ly ösü­şi üp­jün et­mek­de onuň eýe­le­ýän or­ny» at­ly hal­ka­ra mas­la­ha­tyň 2020-nji ýy­lyň 12-nji de­kab­ryn­da ka­bul edi­len Jem­leý­ji res­mi­na­ma­sy­na sal­gy­la­nyp, (Aş­ga­bat Jem­leý­ji res­mi­na­ma­sy),
Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça 2024-nji ýy­lyň 21-nji mar­tyn­da­ky 78/266 bel­gi­li Ka­rar­na­ma la­ýyk­lyk­da, 2025-nji ýy­lyň «Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly» diý­lip yg­lan edil­me­gi­ni, şeý­le hem 2022-nji ýy­lyň 28-nji iýu­lyn­da­ky 76/299 bel­gi­li Ka­rar­na­ma la­ýyk­lyk­da, Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň pa­ra­hat­çy­lyk, yna­nyş­mak we hyz­mat­daş­lyk zo­la­gy diý­lip yg­lan edil­me­gi­ni gol­dap,
2017-nji ýy­lyň 17-nji no­ýab­ryn­da­ky 72/7, 2021-nji ýy­lyň 16-njy ap­re­lin­dä­ki 75/272 we 2023-nji ýy­lyň 24-nji few­ra­lyn­da­ky 77/273 bel­gi­li Ka­rar­na­ma­la­ra sal­gy­la­nyp hem-de Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň äh­li döw­let­le­ri­niň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça, hal­ka­ra jem­gy­ýet­çi­li­giň gol­da­ma­gyn­da 2007-nji ýy­lyň de­kab­ryn­da Aş­ga­bat­da dö­re­di­len Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Mer­ke­zi Azi­ýa üçin öňü­ni alyş dip­lo­ma­ti­ýa­sy bo­ýun­ça se­bit mer­ke­zi­niň Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri­niň ara­syn­da ýa­kyn hyz­mat­daş­ly­gy hö­wes­len­dir­mek we şeý­le hyz­mat­daş­ly­ga ýar­dam ber­mek, müm­kin bo­lan gap­ma-gar­şy­lyk­la­ry ýü­ze çy­kar­mak we ara­dan aýyr­mak, se­bit­de dur­nuk­ly ösü­şi gol­da­mak ar­ka­ly içer­ki we trans­mil­li we­him­le­re tä­sir et­me­giň ha­sa­by­na Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri­ne se­bit me­se­le­le­ri­ni çöz­mä­ge ýar­dam ber­mek­de mö­hüm orun eýe­le­ýän­di­gi­ni yk­rar edip,
Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň adat­dan da­şa­ry yn­san­per­wer­lik kö­me­gi ba­bat­da ta­gal­la­la­ryň bir­leş­di­ril­me­gi­ni pug­ta­lan­dyr­mak bo­ýun­ça ýol­gör­ke­zi­ji ýö­rel­ge­le­ri­ne, şol san­da bi­ta­rap­lyk ýö­rel­ge­si­ne la­ýyk­lyk­da, se­bit­de çyl­şy­rym­ly adat­dan da­şa­ry ýag­daý­lar we te­bi­gy ha­dy­sa­lar ýü­ze çy­kan­da, yn­san­per­wer­lik kö­me­gi­ni ber­mek­de hem-de iber­mek­de Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň eýe­le­ýän oňyn or­nu­ny yk­rar edip,
se­bi­tiň ösü­şi­ne ýar­dam ed­ýän öza­ra bag­la­ny­şy­gy üp­jün et­mek üçin Türk­me­nis­ta­nyň Bi­ta­rap­ly­gy­nyň yk­dy­sa­dy we geoyk­dy­sa­dy ugur­la­ry­nyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­tap hem-de şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, Baş As­samb­le­ýa­nyň de­giş­li Ka­rar­na­ma­la­ryn­da be­ýan edi­li­şi ýa­ly, Türk­me­nis­ta­nyň ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni dur­nuk­ly üs­ta­şyr ge­çir­mek we yg­ty­bar­ly üs­ta­şyr ulag ge­çel­ge­le­ri­ni ös­dür­mek bo­ýun­ça baş­lan­gyç­la­ry­ny gol­dap,
1995-nji ýy­lyň 18 – 20-nji okt­ýab­ryn­da Ko­lum­bi­ýa­nyň Kar­ta­he­na şä­he­rin­de ge­çi­ri­len Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­ne ag­za ýurt­la­ryň döw­let we hö­kü­met Baş­tu­tan­la­ry­nyň 11-nji mas­la­ha­ty­nyň Jem­leý­ji res­mi­na­ma­syn­da Go­şu­lyş­maz­lyk He­re­ke­ti­ne ag­za ýurt­la­ryň Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk hu­kuk de­re­je­si­ni gol­dan­dyk­la­ry­ny bel­läp,
şeý­le hem Ys­lam Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy­na ag­za ýurt­la­ryň da­şa­ry iş­ler mi­nistr­le­ri­niň Ge­ňe­şi­niň Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­ny gol­da­ýan we hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy, howp­suz­ly­gy we dur­nuk­ly ösü­şi üp­jün et­mek hem-de pug­ta­lan­dyr­mak işin­de bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­nyň or­nu­ny nyg­ta­ýan Ka­rar­na­ma­la­ry­ny bel­läp,
1. Türk­me­nis­ta­nyň yg­lan eden he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk hu­kuk de­re­je­si­ni pug­ta gol­da­ýan­dy­gy­ny gaý­ta­dan be­ýan ed­ýär;
2. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­na ag­za döw­let­le­ri Türk­me­nis­ta­nyň bu hu­kuk de­re­je­si­ne hor­mat goý­ma­ga we gol­da­ma­ga hem-de onuň Ga­raş­syz­ly­gy­na, özyg­ty­ýar­ly­ly­gy­na, çäk bi­te­wü­li­gi­ne hor­mat goý­ma­ga gaý­ta­dan ça­gyr­ýar;
3. Gap­ma-gar­şy­lyk­la­ry ka­da­laş­dyr­mak, şol san­da ola­ry ýö­ri­te yla­laş­dy­ry­jy mer­kez­le­ri dö­ret­mek ar­ka­ly ka­da­laş­dyr­mak bo­ýun­ça pa­ra­hat­çy­lyk­ly gep­le­şik­le­ri ge­çir­mek üçin bi­ta­rap ýurt­la­ryň çäk­le­ri­ni ne­ti­je­li ulan­ma­gy mas­la­hat ber­ýär hem-de Türk­me­nis­ta­nyň Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň ho­wan­dar­ly­gyn­da öz çä­gin­de Pa­ra­hat­çy­ly­gyň bäh­bi­di­ne yla­laş­dy­ry­jy mer­ke­zi dö­ret­mek ba­ra­da ag­za döw­let­le­riň we BMG-niň ul­ga­my­nyň ba­ha ber­me­gi­ni ta­lap ed­ýän tek­li­bi­ni bel­le­ýär;
4. 2020-nji ýy­lyň aw­gus­tyn­da Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça dö­re­di­len hem-de gap­ma-gar­şy­lyk­la­ryň öňü­ni al­mak, ola­ryň düýp se­bäp­le­ri­ni we ne­ti­je­le­ri­ni ara­dan aýyr­mak, yn­san­per­wer me­se­le­le­ri çöz­mek hem-de hal­ka­ra gat­na­şyk­lar­da bi­ta­rap­ly­gy iler­let­mek üçin giň köp­ta­rap­la­ýyn dia­lo­gy gol­da­mak bo­ýun­ça Bi­ta­rap­ly­gyň dost­la­ry to­pa­ry­nyň mi­nistr­ler de­re­je­sin­de ge­çi­ri­len il­kin­ji du­şu­şy­gyn­da ka­bul edi­len Jem­leý­ji jar­na­ma­nyň esa­syn­da he­re­ket ed­ýän pa­ra­hat­çy­ly­gyň, howp­suz­ly­gyň we dur­nuk­ly ösü­şiň bäh­bi­di­ne Bi­ta­rap­ly­gyň dost­la­ry – res­mi däl to­pa­ry­nyň işi­ni bel­le­ýär;
5. Baş sek­re­tar­dan ag­za döw­let­ler we beý­le­ki de­giş­li ta­rap­lar bi­len mas­la­hat­la­şyp, bar bo­lan se­riş­de­le­riň çäk­le­rin­de hem-de top­la­nan tej­ri­bä­ni we hal­ka­ra gat­na­şyk­lar­da bi­ta­rap­ly­gy ne­ti­je­li ulan­ma­gyň esa­sy ýö­rel­ge­le­ri­ni umu­my­laş­dyr­ma­ga aý­ra­tyn üns be­rip, pa­ra­hat­çy­ly­gyň we howp­suz­ly­gyň bäh­bi­di­ne bi­ta­rap­lyk ýö­rel­ge­le­ri­ni ber­jaý et­mek hem-de ama­la aşyr­mak bo­ýun­ça gol­lan­ma­ny iş­läp taý­ýar­la­ma­gy ha­ýyş ed­ýär;
6. Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti­niň 2025-nji ýy­lyň de­kab­ryn­da öz ýur­dun­da Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly­na (2025-nji ýyl), Hal­ka­ra Bi­ta­rap­lyk gü­nü­ne hem-de Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­nyň 30 ýyl­ly­gy­na ba­gyş­la­nan hal­ka­ra fo­ru­my ge­çir­mek ba­ra­da­ky çöz­gü­di­ni gol­da­ýar;
7. «Pa­ra­hat­çy­lyk dö­re­di­ji­lik we pa­ra­hat­çy­ly­gy gol­da­mak» at­ly ben­diň çäk­le­rin­de 80-nji ses­si­ýa­nyň des­lap­ky gün ter­ti­bi­ne «Pa­ra­hat­çy­ly­gyň we howp­suz­ly­gyň bäh­bi­di­ne bi­ta­rap­lyk» at­ly ki­çi ben­di gi­riz­mek ba­ra­da ka­rar ed­ýär.

Çeşme: zamanturkmenistan.com.tm